- Các chính quyền địa phương Trung Quốc đang phải vật lộn với thu ngân sách giảm do lĩnh vực bất động sản sụt giảm cũng như các khoản giảm thuế như một phần trong các nỗ lực giúp đỡ các doanh nghiệp bị nhiễm virus.
- Doanh thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp trong 7 tháng đầu năm 2022 đã giảm 13,8% so với một năm trước đó xuống 10,27 nghìn tỷ nhân dân tệ (1,48 nghìn tỷ USD).
Phạt 66.000 nhân dân tệ (9.525 đô la Mỹ) vì bán cần tây không đạt tiêu chuẩn và phạt 300.000 nhân dân tệ (43.300 đô la Mỹ) vì “nâng giá” khoai tây nghe có vẻ là một câu chuyện hết sức cực đoan.
Nhưng các khoản phạt nặng phi lý như trên đang ngày càng trở thành một biện pháp phổ biến khi các chính quyền địa phương ở Trung Quốc tìm cách bù đắp nguồn thu cần thiết, cho thấy phần nổi của tảng băng chìm đối với tình trạng khó khăn tài khóa của Trung Quốc.
Khi triển vọng tồi tệ của nền kinh tế Trung Quốc đối mặt với nhiều sóng gió, các nhà chức trách địa phương vốn đã căng thẳng trước những đợt bùng phát Coronavirus dường như không bao giờ chấm dứt lại vẫn phải vật lộn để giữ cho bảng cân đối tài chính của họ đạt chỉ tiêu. Nguồn thu đã giảm so với các khoản chi tiêu ở tất cả 31 tỉnh, thành phố và khu tự trị của Trung Quốc đại lục trong nửa đầu năm 2022.
Khi kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, các nhà chức trách đã phải vật lộn với doanh thu giảm do lĩnh vực bất động sản lao dốc cũng như các khoản giảm thuế mà họ cần phải thực thi như một phần trong các nỗ lực nhằm “giúp đỡ” các doanh nghiệp gặp khó khăn vì Covid.
Họ cũng đang phải vật lộn với gánh nặng chi tiêu gia tăng, phần lớn là các khoản chi tiêu liên quan đến phòng chống coronavirus, như chi phí xét nghiệm hàng loạt và các hạn chế xã hội.
Việc cắt giảm và giảm thuế lớn trong năm nay nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đã gây thiệt hại cho tài chính công địa phương
Nhà kinh tế Xu Tianchen
Sự suy thoái của các nền kinh tế địa phương đã khiến nguồn thu thuế từ khu vực doanh nghiệp giảm và trong bảy tháng đầu năm, thu nhập từ nguồn quan trọng này đã giảm 13,8% so với một năm trước đó xuống 10,27 nghìn tỷ nhân dân tệ (1,48 nghìn tỷ USD), theo Bộ Tài chính.
Nhà kinh tế Xu Tianchen cho biết: “Việc cắt giảm và giảm thuế lớn trong năm nay nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đã gây thiệt hại cho tài chính công địa phương, với thuế giá trị gia tăng, một nguồn thu quan trọng, giảm hơn 40%. Cơ quan phân tích kinh tế (EIU).
Doanh thu bán đất, một công cụ tài trợ chính của chính quyền địa phương, thường chiếm từ một phần ba đến một nửa doanh thu, đã giảm kỷ lục 31,7% trong bảy tháng đầu năm 2022. Xu nói thêm: “Sự suy thoái hiện tại của thị trường bất động sản có nghĩa là chính quyền địa phương không thể trông chờ vào việc bán đất để lấp đầy thâm hụt tài khóa.
Doanh thu giảm và chi tiêu gia tăng khiến Trung Quốc thâm hụt 5,3 nghìn tỷ Nhân dân tệ trong 7 tháng đầu năm 2022, với các chi phí liên quan đến Coronavirus được coi là nguyên nhân chính.
Goldman Sachs đã ước tính vào tháng 5/2022 rằng việc xét nghiệm 70% dân số hai ngày một lần sẽ tiêu tốn khoảng 370 tỷ USD, tương đương 2,2% sản lượng kinh tế Trung Quốc trong năm ngoái, 2021.
Soochow Securities ước tính rằng chi phí xét nghiệm coronavirus thường xuyên ở tất cả các thành phố cấp một và cấp hai sẽ tiêu tốn khoảng 1,7 nghìn tỷ nhân dân tệ mỗi năm, chiếm 8,7% chi tiêu công, tương đương 1,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc vào năm 2021.
Các tỉnh bao gồm Tứ Xuyên, Thiểm Tây và Vân Nam đều đã bắt đầu thu phí người dân xét nghiệm virus, mặc dù hầu hết các tỉnh còn lại trong cả nước vẫn đang miễn phí.
Trung Quốc đang đứng trước bờ vực suy giảm kinh tế một cách nguy hiểm sau khi GDP của nước này chỉ tăng 0,4% trong quý II/2022.
Dự báo tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc trong năm nay đã được các ngân hàng đầu tư toàn cầu cắt giảm xuống còn từ 2,6 đến 3,3%, trong khi Bắc Kinh đã thừa nhận rằng mục tiêu tăng trưởng hàng năm “khoảng 5,5%” có thể không còn hy vọng.
Chính quyền địa phương nên thắt lưng buộc bụng, đưa tài sản hiện có vào khai thác tốt hơn, duy trì cân đối thu chi, bảo đảm chi tiêu tài khóa để đảm bảo sinh kế của người dân.
Thủ tướng Lý Khắc Cường
Và trong nửa cuối năm 2022, nhiệm vụ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chủ yếu nằm trong tay các chính quyền địa phương trong khi chính quyền trung ương Trung Quốc đang tăng cường chi tiêu cho cơ sở hạ tầng.
Trong 7 tháng đầu năm 2022, đầu tư cơ sở hạ tầng tăng 7,4%, trong đó chi cho các dự án thủy lợi tăng 71,4% so với cùng kỳ so với năm ngoái, theo số liệu của Bộ Tài chính.
Trong khi đó, hạn ngạch ngân sách chuyển giao của chính quyền trung ương năm nay cho chính quyền địa phương gần như đã được sử dụng hết, cùng với hạn ngạch cho trái phiếu có mục đích đặc biệt dành riêng cho các dự án cơ sở hạ tầng, có nghĩa là Bắc Kinh không có nhiều sự trợ giúp hơn để hỗ trợ cho các chính quyền địa phương nữa.
“Các chính quyền địa phương nên thắt lưng buộc bụng, đưa tài sản hiện có vào khai thác và sử dụng tốt hơn, duy trì cân bằng thu chi và đảm bảo chi tiêu tài khóa để đảm bảo sinh kế của người dân”, Thủ tướng Lý Khắc Cường nói trong một cuộc họp vào tháng trước.”
Theo Susan Chu, giám đốc cấp cao của S&P Global Ratings, đà tăng trưởng doanh thu suy yếu có thể dẫn đến các biện pháp chi tiêu mạnh tay hơn đối với các chính quyền địa phương để thúc đẩy nền kinh tế.
“Chúng tôi ước tính thâm hụt tài chính trên tổng thu ngân sách của các chính quyền địa phương Trung Quốc sẽ ở mức 20 đến 25% vào năm 2022, so với 11% vào năm 2021 và 16% vào năm 2020.
Trong dài hạn, chúng tôi dự đoán mục tiêu hạn chế rủi ro tài khóa sẽ được ưu tiên hơn so với nhu cầu thúc đẩy tăng trưởng thông qua đầu tư.”
“Chúng tôi tin rằng chính quyền Trung ương không có khả năng tăng đáng kể hạn ngạch phát hành trái phiếu mới của các chính quyền địa phương, điều này sẽ buộc họ phải cắt giảm lượng tiền mặt hoặc các tài sản có tính thanh khoản xuống.
Khả năng thanh khoản giảm và nguồn lực tài khóa ít hơn dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu, và có thể sẽ gây ra tác động thứ cấp đến nền kinh tế địa phương”.
Kể từ năm ngoái, ngày càng nhiều thành phố sử dụng tiền phạt để tăng doanh thu tài chính của họ.
Theo dữ liệu công khai do tờ báo Southern Weekly có trụ sở tại Quảng Châu tổng hợp, năm ngoái 2021, doanh thu của chính quyền địa phương từ tiền phạt và tiền tịch thu từ các nguồn bất hợp pháp bao gồm cả các vụ việc lừa đảo kinh doanh đa cấp đã tăng lên ở 80 trong số 111 thành phố, chiếm 72%.
Doanh thu từ tiền phạt và tịch thu tăng hơn gấp đôi ở 15 thành phố, trong đó Lạc Sơn ở tỉnh Tứ Xuyên tăng 155%. Nanchang, thành phố thủ phủ của tỉnh Giang Tây, đã chứng kiến doanh thu tăng 151%.
Tháng trước, một người bán tạp hóa ở Yulin, tỉnh Thiểm Tây, đã bị chính quyền địa phương phạt 66.000 Nhân dân tệ (9.525 đô la Mỹ) vì bán 2,5kg (5,5 lbs) cần tây không đạt tiêu chuẩn với giá 20 nhân dân tệ (2,9 đô la Mỹ).
Năm ngoái, Yulin đạt doanh thu tài khóa 58,7 tỷ Nhân dân tệ, trong khi chi 80 tỷ Nhân dân tệ, đẩy tỷ lệ nợ lên 123%.
Tại Đại Khánh, phía bắc tỉnh Hắc Long Giang, một người bán khoai tây đã bị phạt 300.000 nhân dân tệ (tương đương 43.300 đô la Mỹ) vì đã “nâng giá” lên hơn 66% sau khi tính phí 4 nhân dân tệ một kg, theo hồ sơ công khai và báo cáo của các phương tiện truyền thông nhà nước và địa phương.
Với dự báo kinh tế suy thoái, tài khóa sẽ vẫn còn là vấn đề trong những tháng, nếu không nói là nhiều năm tới, đặc biệt là ở các thành phố và quận nhỏ hơn với nền tài chính công vốn đã kém và có tình trạng di dân ra các thành phố lớn.
Nhà kinh tế Xu Tianchen
Năm 2021, tổng chi tiêu tài khóa gần gấp đôi tổng thu ngân sách ở Đại Khánh, trong khi tỷ lệ nợ của chính quyền địa phương ở mức 266%.
Xu từ Cơ quan phân tích kinh tế (EIU) cho biết thêm, số tiền phạt quá cao xảy ra do chính quyền địa phương vẫn phải căng sức cho các khoản chi quá lớn, nhưng lại có ít nguồn thu hơn nhiều.
Ông nói: “Với dự báo kinh tế suy thoái, tài khóa sẽ vẫn còn là vấn đề trong những tháng, nếu không nói là nhiều năm tới, đặc biệt là ở các thành phố và quận nhỏ hơn với nền tài chính công vốn đã kém và có tình trạng di dân ra các thành phố lớn” ông nói.
“Điều này có nghĩa là các nhà chức trách ở đó sẽ làm bất cứ điều gì có thể để thắt lưng buộc bụng đồng thời tìm cách khai thác các nguồn thu bất thường như tiền phạt”.
Cảnh sát ở nhiều thành phố đã tăng gấp đôi việc phát hành vé thu phí giao thông, và trên toàn quốc, nhiều điểm kiểm tra đã được thiết lập để phạt tài xế và hành khách vì không thắt dây an toàn và các vi phạm liên quan khác.
Theo một báo cáo từ tờ China Youth Daily, tại quận Chengwu ở thành phố Hà Trạch ở phía tây nam của Sơn Đông, tài xế xe tải có thể trả “vé tháng” 1.000 hoặc 2.000 Nhân dân tệ để không bị phạt thêm trong trường hợp vi phạm giao thông trong tương lai.
Năm 2021, quận Chengwu thu về 1,3 tỷ Nhân dân tệ trong doanh thu tài chính, so với mức chi 4,3 tỷ Nhân dân tệ.
Nếu các biện pháp tuyệt vọng tiếp tục gia tăng, các hậu quả tiềm ẩn bao gồm chất lượng dịch vụ công xấu đi, các cuộc biểu tình lẻ tẻ và cuối cùng sẽ là vỡ nợ chính quyền địa phương, Xu nói.
“Từ góc độ kinh tế vĩ mô, vì khu vực doanh nghiệp Nhà nước và các cơ quan công quyền nói chung là những đơn vị sử dụng lượng lớn lao động ở Trung Quốc, căng thẳng tài khóa đang diễn ra có thể làm xói mòn thu nhập của các viên chức trong khu vực này, điều này sẽ dẫn đến chi tiêu tiêu dùng thậm chí còn thấp hơn”, Xu nói thêm.
“Một mệnh lệnh ngắn hạn là ngăn chặn sự lây lan của cuộc khủng hoảng đang diễn ra. Để đạt được mục tiêu đó, Trung Quốc sẽ cần bình thường hóa dòng doanh thu, khởi động lại thị trường bất động sản và yêu cầu chính quyền Trung ương cứu trợ một số địa phương gặp khó khăn.
Chủ đề dài hạn sẽ là củng cố tài khóa. Ví dụ, chính phủ và các cơ quan công quyền ở các đơn vị hành chính cấp dưới có khả năng được sáp nhập để tiết kiệm chi phí. Các nhiệm vụ của chính phủ có thể bị thu hẹp dần để tập trung vào các dịch vụ công cơ bản và chuyển hướng khỏi các dự án đầu tư hào phóng ”.
Do căng thẳng về tài chính, một số chính quyền địa phương đã đình chỉ các dịch vụ công, bao gồm cả xe buýt và chậm trả lương cho công chức.
Tại quận Hequ, tỉnh Sơn Tây, 2/3 số công chức đã bị sa thải làm bùng nổ bong bóng cái gọi là “bát cơm sắt” từ cơ chế biên chế Nhà nước được đảm bảo suốt đời.
Dancheng, một quận với dân số 1,37 triệu người ở tỉnh Hà Nam, trung tâm tỉnh Hà Nam, đã đình chỉ các dịch vụ xe buýt vào tháng trước, trong khi nhiều tuyến xe buýt ở quận Boluo, tỉnh Quảng Đông cũng bị cắt giảm hoặc đình chỉ do căng thẳng tài chính, theo một báo cáo của Caixin.
Cuối cùng, giải pháp phải đến từ sự phục hồi của nền kinh tế địa phương, nếu không, thách thức kinh tế và tài khóa hiện tại chỉ có thể được giải quyết bằng cách giúp nền kinh tế phục hồi trở lại với tiềm năng vốn có của nó.
Zhang Zhiwei
Zhang Zhiwei, nhà kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management, cho biết: “Thời gian tới, chính quyền địa phương có thể bán nhiều tài sản hơn để đối phó với loại áp lực tài khóa này.
“Chính quyền địa phương sở hữu các doanh nghiệp nhà nước, họ có tài sản, họ cũng có hoạt động kinh doanh tạo ra dòng tiền, ví dụ như đường cao tốc. Những tài sản đó có khả năng được bán để giúp đối phó với áp lực tài chính.
Nhưng cuối cùng, giải pháp phải đến từ sự phục hồi của nền kinh tế địa phương, nếu không, thách thức kinh tế và tài khóa hiện nay chỉ có thể được giải quyết bằng cách giúp nền kinh tế phục hồi trở lại với tiềm năng của chính nó.
Vì vậy, phải có một số thay đổi trong chính sách zero-Covid, hy vọng sau khi cải tổ lãnh đạo vào cuối năm nay và đầu năm sau, chính sách zero-Covid cuối cùng có thể được nới lỏng, điều đó sẽ giúp nền kinh tế phục hồi.”
Ông Zhang cho biết thêm, gánh nặng chi tiêu bổ sung để ngăn chặn virus coronavirus cũng có thể gây rủi ro cho tính bền vững lâu dài của các điều kiện tài khóa của chính quyền địa phương, bóp chết phần còn lại của chi tiêu và phúc lợi của nền kinh tế. Ông nói thêm rằng mặc dù vẫn cần nhiều dữ liệu hơn để phân tích, nhưng điều đáng chú ý là các chi phí liên quan đến coronavirus ảnh hưởng đến lương hưu và chăm sóc sức khỏe trong dài hạn.
Một báo cáo của Bộ Tài chính Trung Quốc được công bố vào tháng trước về việc thực hiện các chính sách tài khóa trong nửa đầu năm nay kêu gọi các chính quyền địa phương thắt lưng buộc bụng bằng cách chú ý đến việc thực hiện ngân sách, ưu tiên các khoản chi thiết yếu và đảm bảo các khoản chi chính, bao gồm tiền lương cho giáo viên và lương hưu, được trả đúng hạn.
Đối với các khoản tiền phạt do chính quyền địa phương đưa ra, một báo cáo truyền thông địa phương từ cuối tháng trước cho biết người bán khoai tây bị phạt 300.000 nhân dân tệ ở Đại Khánh, tỉnh Hắc Long Giang, miền bắc đang có kế hoạch kháng cáo lại hình phạt này.
Báo cáo cho biết thêm rằng anh ta đã trả 60.000 Nhân dân tệ một năm để thuê mặt bằng cửa hàng và rằng anh ta đã bán được hơn 2.000kg khoai tây với giá 4 nhân dân tệ một kg.
Để tìm hiểu thêm loạt bài về khủng hoảng ngân sách tài khóa Trung Quốc: Các địa phương tại Trung Quốc loay hoay tìm cách cân đối thu ngân sách
Tác giả: Luna Sun
Bài viết được lược dịch từ bản gốc tại: https://www.scmp.com/economy/china-economy/article/3192481/chinas-fiscal-woes-highlighted-local-authorities-turn-fines?module=spotlight&pgtype=homepage
