Nằm trong chiến lược tổng thể chuyển trục sang Ấn Độ – Thái Bình Dương, để đối phó với đối thủ địa chiến lược là Trung Quốc, Hoa Kỳ đã ban hành Đạo luật Khoa học và CHIPS 2022. Trong đạo luật này, cấu phần quan trọng CHIPS vừa là từ viết tắt từ cụm từ Creating Helpful Incentives to Produce Semiconductors nhưng cũng đồng thời là danh từ để chỉ một sản phẩm công nghệ mang tính cách mạng trong lịch sử nhân loại (chip bán dẫn).
Loại vũ khí Luật hóa này không chỉ có tác dụng chế tài trong phạm vi nội địa Hoa Kỳ mà nó còn có khả năng làm tê liệt bước tiến khoa học, công nghệ của đối thủ “đang lên” là Trung Quốc. Trung Quốc sẽ không thể phát triển các lĩnh vực công nghệ, thông tin và chế tạo vũ khí nếu không có sự hỗ trợ của công nghệ thiết kế, chế tạo và sản xuất chip bán dẫn.
Đứng trước “ngón đòn thù” nguy hiểm và cao tay này của các bộ óc think tank Hoa Kỳ, các học “giả” Trung Quốc vẫn tìm mọi giả thiết để “tự lừa mình, lừa người” về lý do Mỹ phải ban hành đạo luật, về tiềm năng làm chủ công nghệ của Trung Quốc.
Bài viết sau đây của tác giả Wang Yiwei – Giám đốc đối ngoại tạp chí Economic Observer cho thấy tính chất “loạn bàn” nói trên.
Vào ngày 9 tháng 8, 2022, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã ký “Đạo luật Khoa học và CHIPs 2022” tại tòa Bạch Cung.
Theo dự luật này, Hoa Kỳ sẽ cung cấp khoảng 52,7 tỷ USD hỗ trợ tài chính cho ngành công nghiệp bán dẫn và cung cấp cho các công ty các khoản tín dụng thuế đầu tư trị giá 24 tỷ USD.
Trong vài năm tới, Hoa Kỳ sẽ cung cấp khoảng 200 tỷ đô la Mỹ để hỗ trợ việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, người máy và điện toán lượng tử.
Dự luật cũng quy định các công ty chip nhận trợ cấp từ Mỹ không được đầu tư vào dây chuyền sản xuất với quy trình dưới 28 nanomet ở Trung Quốc trong thời hạn 10 năm.
Đối với dự luật này, Bộ Thương mại Trung Quốc đã chính thức phản hồi vào ngày 18 tháng 8: kiên quyết phản đối. Người phát ngôn Bộ Thương mại Shu Jueting cho biết “Đạo luật Khoa học và CHIPs” do Mỹ ban hành là một chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp khác biệt điển hình với các quy tắc và kinh tế và thương mại quốc tế.
Các quy tắc sẽ làm sai lệch chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu và làm gián đoạn thương mại quốc tế. Trung Quốc kiên quyết phản đối điều này. Trung Quốc sẽ tiếp tục quan tâm đến việc thực thi Đạo luật và thực hiện các biện pháp hữu hiệu để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi cần thiết.
Cần phải chỉ ra rằng nhiều phương tiện truyền thông Trung Quốc, bao gồm một số chuyên gia và học giả, đã trực tiếp gọi “Đạo luật Khoa học và CHIPs” là “Đạo luật về chip” khi họ phân tích và bình luận về dự luật này, đồng thời tập trung phân tích và bình luận về chip, rằng dự luật chip đánh dấu sự suy tàn của Hoa Kỳ, dự luật chip không thể ngăn chặn sự phát triển của ngành công nghiệp chip của Trung Quốc, v.v.
Đây là một lối khái quát điển hình, bị bế tắc bởi góc nhìn hạn hẹp về chip, không nhìn thấy mặt sau của chip, đó là mặt “khoa học”.
Khoa học là bản chất của dự luật này. Trước hết, về tỷ lệ ngân quỹ được phân bổ, chỉ có 52,7 tỷ đô la Mỹ được phân bổ cho chất bán dẫn (chip) trong Đạo luật này, trong khi 200 tỷ đô la Mỹ được chi cho nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực liên quan khác. Điều đó quan trọng hơn.
Thứ hai, nếu có sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong lĩnh vực chip thì sản xuất chip chỉ là hình thức bề ngoài, còn sức mạnh nghiên cứu khoa học và tiềm năng phát triển khoa học công nghệ đằng sau đó mới là mấu chốt. Theo số liệu do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) công bố năm 2021, năm 2019, đầu tư cho R&D của Mỹ là 612,7 tỷ USD, chiếm 3,1% GDP, lần đầu tiên vượt 3%. Trung Quốc đứng thứ hai với 514,8 tỷ USD đầu tư cho R&D, chiếm 2,2% GDP. Sau năm 2015, đầu tư cho R&D của Trung Quốc đã vượt qua EU để trở thành nước lớn thứ hai trên thế giới và tiếp tục tăng, thu hẹp khoảng cách với Hoa Kỳ. Đây là điều mà Hoa Kỳ sợ nhất. Chính vì điều này mà Hoa Kỳ đã thu xếp một số tiền lớn như vậy trong dự luật này để hỗ trợ nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến. Mặt khác, trong lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn (chip), Hoa Kỳ ở giai đoạn này nên ít lo ngại nhất về Trung Quốc.
Chuỗi công nghiệp chip đại khái được chia thành ba mắt xích: thiết kế, sản xuất và ứng dụng. Hoa Kỳ có lợi thế tuyệt đối trong lĩnh vực thiết kế, chiếm 70% thế giới. Trong lĩnh vực chế tạo, Mỹ tuy không đứng đầu nhưng vẫn chiếm 12% thị phần, quy trình chế tạo tiên tiến của nước này có công suất sản xuất hàng loạt là 7 nanomet, cũng sẽ giành được thành công 5 nanomet thậm chí là 2 nanomet. Mặc dù Trung Quốc là quốc gia lớn về ứng dụng chất bán dẫn (chip), nhưng về sản xuất, nước này chỉ có năng lực sản xuất hàng loạt 28 nanomet, còn lĩnh vực thiết kế thì thua xa Hoa Kỳ.
Từ quan điểm này, Hoa Kỳ trong chuỗi ngành công nghiệp chip có thể gặp rủi ro tắc nghẽn nguồn cung cấp. Do đó, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa ra thông báo rằng các nhà sản xuất chip trên thế giới cần phải giao nộp dữ liệu liên quan đến các đối tác/khách hàng mua chip, vốn là bí mật thương mại của các doanh nghiệp nhằm giám sát rủi ro và kiểm soát cung cầu chip. Lệnh trừng phạt của chính phủ Hoa Kỳ có thể gây ra rắc rối lớn cho các công ty công nghệ hàng đầu của Trung Quốc là ZTE và Huawei.
Trong trường hợp này, vì Hoa Kỳ có một lợi thế to lớn như vậy trong chuỗi ngành công nghiệp chip, tại sao Hoa Kỳ lại đưa ra một dự luật như vậy và liệt kê các con chip một cách riêng biệt để tăng cường hạn chế?
Chỉ vì những lý do sau:
Thứ nhất, với sự phát triển của ngành công nghệ thông tin hiện đại, việc ứng dụng chip ngày càng sâu rộng, vai trò ngày càng trở nên quan trọng. Trước cuộc cách mạng công nghệ thông tin, ốc vít được mệnh danh là “hạt gạo của ngành công nghiệp”. Có thể thấy trước rằng con chip này có khả năng trở thành một “máy đo công nghiệp” không thể thiếu sau thời đại của các “con ốc vít”. Tăng cường năng lực chip của Hoa Kỳ là rất quan trọng để duy trì và củng cố vị trí số 1 toàn cầu của mình.
Thứ hai, đưa hoạt động sản xuất trở lại Hoa Kỳ là một sự kiện lớn mà các chính quyền Hoa Kỳ gần đây đã phấn đấu. Sử dụng nửa ép buộc và nửa cám dỗ để buộc các nhà sản xuất chip quốc tế hàng đầu đầu tư và thiết lập nhà máy tại Hoa Kỳ là một phần quan trọng trong việc quay trở lại sản xuất tại Hoa Kỳ.
Thứ ba, Đài Loan và Hàn Quốc là cường quốc về sản xuất chip, với Đài Loan chiếm 22% sản lượng toàn cầu và Hàn Quốc chiếm 21%. Theo quan điểm của Mỹ, ở hai nơi này, Đài Loan đối mặt với nguy cơ Trung Quốc thống nhất, Hàn Quốc đối mặt với sự đe dọa của Triều Tiên, cần phải làm suy yếu năng lực sản xuất và sản lượng của hai nơi này, tốt nhất là nếu chúng có thể được chuyển đến Hoa Kỳ.
Tất nhiên, đây chỉ là suy nghĩ viển vông của chính quyền Biden, việc Đài Loan và Hàn Quốc chuyển giao năng lực sản xuất chip cho Hoa Kỳ là quá khó khăn do các yếu tố như nhân lực, chi phí, nguồn lực, chuỗi công nghiệp hỗ trợ và vị trí gần thị trường. Đối với Trung Quốc, ngành sản xuất chip của Trung Quốc (bao gồm cả thiết kế chip) đang bắt kịp và kết quả là rõ ràng. Tất nhiên, Trung Quốc còn một chặng đường dài phía trước nếu muốn bắt kịp hoặc thậm chí vượt Mỹ trong lĩnh vực chip.
Tác giả: Wang Yiwei
Bài viết được lược dịch từ bản gốc tại: http://www.eeo.com.cn/2022/0825/551847.shtml
